Hiện nay, có nhiều quan điểm khác nhau về việc áp dụng tình tiết giảm nhẹ “thành khẩn khai báo” “ăn năn hối cải” là 1 tình tiết giảm nhẹ hay 2 tình tiết vì chúng được quy định tại điểm s khoản 1 Điều 51 của Bộ luật Hình sự. Nếu chỉ căn cứ vào hình thức để giải thích và xác định số lượng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội thì sẽ có nhiều cách hiểu khác nhau.
Bài viết sau đây, Công ty Luật TNHH HT Legal VN sẽ thể hiện góc nhìn pháp luật hình sự về vấn đề trên.
Căn cứ pháp lý:
– Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017;
– Công văn số 212/TANDTC-PC ngày 13/9/2019 của Tòa án nhân dân tối cao.
Nội dung:
1. Quy định chung về “Thành khẩn khai báo” và “Ăn năn hối cải”
Hiện nay, khái niệm “thành khẩn khai báo” và “ăn năn hối cải” vẫn chưa được giải thích một cách chính thức bằng các văn bản pháp luật mà mới chỉ được giải thích thông qua các văn bản giải đáp nghiệp vụ. Chẳng hạn:
– Theo Sổ tay Thẩm phán năm 2009 của TANDTC thì:
Thành khẩn khai báo là trường hợp người phạm tội trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử đã khai đầy đủ và đúng sự thật tất cả những gì liên quan đến hành vi phạm tội mà họ đã thực hiện;
Ăn năn hối cải là trường hợp sau khi thực hiện tội phạm, người phạm tội thể hiện sự cắn rứt, dày vò lương tâm về tội lỗi của mình không chỉ bằng lời nói mà còn phải bằng những hành động, việc làm cụ thể để chứng minh cho việc mình muốn sửa chữa, cải tạo thành người tốt; bù đắp những tổn thất, thiệt hại do hành vi phạm tội của mình gây ra.
Mức độ giảm nhẹ của việc thành khẩn khai báo phụ thuộc vào sự thành khẩn được thực hiện ở giai đoạn tố tụng nào và ý nghĩa thiết thực của sự thành khẩn trong việc giải quyết vụ án;
Mức độ giảm nhẹ của sự ăn năn hối cải phụ thuộc vào mức độ ăn năn hối cải của người phạm tội, những hành động, việc làm cụ thể chứng minh cho sự ăn năn hối cải đó.
– Theo Công văn số 212/TANDTC-PC ngày 13/9/2019 của TANDTC thì “Người phạm tội thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải”được hiểu là trường hợp người phạm tội thành khẩn khai nhận về hành vi phạm tội của mình, ăn năn hối lỗi về việc mình đã gây ra.
Dựa vào những cách giải thích trên, ta có thể thấy “thành khẩn khai báo” và “ăn năn hối cải” là hai tình tiết hoàn toàn độc lập, tách rời nhau và không liên quan đến nhau.
2. Thành khẩn khai báo và ăn năn hối cải là một hay hai tình tiết?
Như đã phân tích ở trên, việc chưa có văn bản nào quy định dẫn đến có nhiều quan điểm khác nhau là điều hiển nhiên. Đối với tác giả, cần xem xét vấn đề tại nhiều khía cạnh để đưa ra quan điểm chính xác, chẳng hạn về hình thức, về thực tế đối với từng vụ việc và mối tương quan giữa quan điểm của “Luật cũ” và “Luật mới”, chẳng hạn:
(i) Điểm s khoản 1 Điều 51 Bộ Luật Hình sự 2015 dùng chữ “hoặc” nhằm nhấn mạnh đến tính độc lập khi sử dụng như “Người phạm tội thành khẩn khai báo hoặc ăn năn hối cải”.
(ii) Bộ Luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 không dùng chữ “hoặc” mà lại dùng dấu “,” giữa “thành khẩn khai báo” và “ăn năn hối cải” đã cho thấy nhà làm luật không tách rời độc lập hai tình tiết“thành khẩn khai báo” và “ăn năn hối cải” mà muốn nhấn mạnh đây là hai tình tiết có liên quan chặt chẽ với nhau, hỗ trợ cho nhau.
Bộ luật Hình sự hiện hành vẫn chưa minh thị rõ ràng việc “thành khẩn khai báo” và “ăn năn hối cải” là một hay hai tình tiết dẫn đến có nhiều quan điểm khác nhau về vấn đề trên. Tuy nhiên, từ những phân tích ở phần 1 thì hiện nay Tòa án nhân dân tối cao vẫn cho rằng đây là 02 tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự. Nhưng, để bị cáo được hưởng thành 2 tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự trong 1 điều khoản không phải là dễ dàng. Việc bị cáo vừa “thành khẩn khai báo” vừa “ăn năn hối cải” phải được thể hiện bằng hành vi, bằng chứng, được người bị hại hoặc xã hội thừa nhận mới được áp dụng thành 2 tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.
CÔNG TY LUẬT TNHH HT LEGAL VN
VP1: 37/12 Hẻm 602 Điện Biên Phủ, P.22, quận Bình Thạnh, Tp. Hồ Chí Minh (Cạnh UBND phường 22).
VP2: 207B Nguyễn Phúc Chu, P.15, quận Tân Bình, Tp. Hồ Chí Minh.
Email: info@htlegalvn.com Hotline: 09 6161 4040 – 09 4517 4040
