Hiện nay, trước tình hình đầy biến động của môi trường kinh tế, chính trị thế giới đã gây tác động tiêu cực đến các chuỗi công nghiệp và chuỗi cung ứng toàn cầu trên các lĩnh vực như năng lượng, thương mại, dịch vụ… . Theo đó, các công ty, xí nghiệp tại Việt Nam đang phải đối mặt với tình trạng bị giảm đơn đặt hàng hoặc không có đơn hàng vào thời điểm cuối năm gây thiệt hại cho người sử dụng lao động và dẫn đến mất việc làm cho người lao động. Trong thời gian này, tin tức về việc các doanh nghiệp giảm nhân công, thậm chí là dừng hoạt động xuất hiện ngày càng nhiều và đang nhận được sự quan tâm của toàn xã hội, đặc biệt là người lao động. Do đó, Công ty Luật TNHH HT Legal VN sẽ chia sẻ về những quy định liên quan đến chấm dứt hợp đồng lao động vì lý do kinh tế và thực tiễn hiện nay qua bài viết sau.
Căn cứ pháp lý:
Bộ luật Lao động 2019;
Luật Việc làm 2013.
Nội dung:
1.Quy định về chấm dứt hợp đồng lao động vì lý do kinh tế
Các trường hợp được coi là vì lý do kinh tế được Bộ luật Lao động 2019 quy định tại khoản 2 Điều 42 bao gồm:
“a) Khủng hoảng hoặc suy thoái kinh tế;
b) Thực hiện chính sách, pháp luật của Nhà nước khi cơ cấu lại nền kinh tế hoặc thực hiện cam kết quốc tế.”
Theo đó, luật cũng quy định trường hợp vì lý do kinh tế mà nhiều người lao động có nguy cơ mất việc làm, phải thôi việc thì người sử dụng lao động phải xây dựng và thực hiện phương án sử dụng lao động theo quy định tại Điều 44 Bộ luật Lao động với các nội dung chủ yếu sau:
“a) Số lượng và danh sách người lao động tiếp tục được sử dụng, người lao động được đào tạo lại để tiếp tục sử dụng, người lao động được chuyển sang làm việc không trọn thời gian;
b) Số lượng và danh sách người lao động nghỉ hưu;
c) Số lượng và danh sách người lao động phải chấm dứt hợp đồng lao động;
d) Quyền và nghĩa vụ của người sử dụng lao động, người lao động và các bên liên quan trong việc thực hiện phương án sử dụng lao động;
đ) Biện pháp và nguồn tài chính bảo đảm thực hiện phương án.”
Khi xây dựng phương án sử dụng lao động, người sử dụng lao động phải trao đổi ý kiến với tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở đối với nơi có tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở và phải thông báo công khai phương án này cho người lao động biết trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày được thông qua.
Trong trường hợp người sử dụng lao động không thể giải quyết được việc làm mà phải cho người lao động thôi việc thì phải trả trợ cấp mất việc làm và việc cho thôi việc đối với người lao động chỉ được tiến hành sau khi đã trao đổi ý kiến với tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở đối với nơi có tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở mà người lao động là thành viên và thông báo trước 30 ngày cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và cho người lao động. Bên cạnh đó, người sử dụng lao động còn phải có thông báo bằng văn bản cho người lao động về việc chấm dứt hợp đồng lao động khi hợp đồng lao động chấm dứt vì lý do kinh tế.
2.Quyền lợi của người lao động khi bị thôi việc
Việc chấm dứt hợp đồng lao động vì lý do kinh tế là điều mà cả người sử dụng lao động và người lao động đều không mong muốn. Tuy nhiên, nếu không may bị mất việc làm, người lao động cần nắm rõ những khoản tiền mà mình có thể được nhận để đảm bảo quyền lợi của bản thân như sau:
Tiền lương những ngày làm việc chưa được thanh toán: Theo Điều 48 Bộ luật Lao động, người sử dụng lao động có trách nhiệm thanh toán đầy đủ các khoản tiền có liên quan đến quyền lợi của người lao động, trong đó có tiền lương trong thời hạn 14 ngày làm việc kể từ ngày chấm dứt hợp đồng lao động và đây là trường hợp vì lý do kinh tế nên người sử dụng lao động có thể kéo dài thời gian thực hiện trách nhiệm nhưng không quá 30 ngày.
Tiền phép năm: Khoản 3 Điều 113 Bộ luật lao động quy định “Trường hợp do thôi việc, bị mất việc làm mà chưa nghỉ hằng năm hoặc chưa nghỉ hết số ngày nghỉ hằng năm thì được người sử dụng lao động thanh toán tiền lương cho những ngày chưa nghỉ”.
Tiền trợ cấp mất việc làm: Điều 47 Bộ luật Lao động quy định người sử dụng lao động trả trợ cấp mất việc làm cho người lao động đã làm việc thường xuyên cho mình từ đủ 12 tháng trở lên, cứ mỗi năm làm việc trả 01 tháng tiền lương nhưng ít nhất bằng 02 tháng tiền lương. Trong đó, thời gian làm việc để tính trợ cấp mất việc làm là tổng thời gian người lao động đã làm việc thực tế cho người sử dụng lao động trừ đi thời gian người lao động đã tham gia bảo hiểm thất nghiệp và thời gian làm việc đã được người sử dụng lao động chi trả trợ cấp thôi việc, trợ cấp mất việc làm; tiền lương để tính trợ cấp mất việc làm là tiền lương bình quân của 06 tháng liền kề theo hợp đồng lao động trước khi người lao động mất việc làm.
Tiền trợ cấp thất nghiệp: Theo Điều 49 Luật Việc làm, người lao động mất việc phải đáp ứng các điều kiện để hưởng trợ cấp thất nghiệp là đã đóng bảo hiểm thất nghiệp từ đủ 12 tháng trở lên và chưa tìm được việc làm sau 15 ngày, kể từ ngày nộp hồ sơ hưởng bảo hiểm thất nghiệp. Mức hưởng trợ cấp thất nghiệp hằng tháng bằng 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp của 06 tháng liền kề trước khi thất nghiệp và thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp được tính theo số tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp, cứ đóng đủ 12 tháng đến đủ 36 tháng thì được hưởng 03 tháng trợ cấp thất nghiệp. Sau đó, cứ đóng đủ thêm 12 tháng thì được hưởng thêm 01 tháng trợ cấp thất nghiệp nhưng tối đa không quá 12 tháng.
Đối với tiền lương những ngày làm việc chưa được thanh toán, tiền phép năm và tiền trợ cấp mất việc làm thì người sử dụng lao động sẽ chi trả cho người lao động còn đối với tiền trợ cấp thất nghiệp sẽ do Quỹ Bảo hiểm xã hội chi trả.
3.Thực trạng hàng nghìn công nhân bị chấm dứt hợp đồng lao động do ảnh hưởng bởi tình hình kinh tế, chính trị hiện nay
Thời gian gần đây, khi hậu quả của dịch bệnh chưa được khắc phục hoàn toàn thì sự tiếp diễn của xung đột trên thế giới đã khiến cho khó khăn đang bủa vây các doanh nghiệp. Tại Việt Nam, tình hình xuất khẩu trong năm nay diễn ra trái ngược bởi hàng loạt các công ty sản xuất giày da, may mặc, thủy sản,… đang trong tình trạng rất thiếu đơn đặt hàng trong khi những tháng cuối năm lại là thời điểm để tăng tốc. Hậu quả là các doanh nghiệp phải cắt giảm lao động, thu hẹp sản xuất, tổ chức luân phiên lao động nghỉ dài ngày hay thậm chí là có một số doanh nghiệp phải đóng cửa, ngừng sản xuất.
Một số doanh nghiệp chịu ảnh hưởng gần đây như: Công ty TNHH Tỷ Hùng thu hẹp toàn bộ khối sản xuất, thông báo chấm dứt hợp đồng lao động với 1.185 công nhân; Công ty CP Thép Pomina cũng thông báo dừng hoạt động sản xuất lò cao (BF), đồng thời chấm dứt hợp đồng lao động với một số cán bộ công nhân viên của công ty; Công ty TNHH Thép Miền Nam (VNSTEEL) gửi thông báo đến cán bộ nhân viên về việc tổ chức nghỉ luân phiên theo kế hoạch ngưng sản xuất dài ngày từ tháng 10 đến tháng 12/2022. Cuối tháng 10 vừa qua, nhiều công ty sản xuất quy mô từ 100-200 đến hơn 1.000 lao động đã thông báo đóng xưởng, cho công nhân nghỉ việc với lý do thiếu đơn hàng hay mới đây nhất là Tổng Giám đốc của một công ty dệt may đã đích thân xuống phân xưởng thăm hỏi và nói lời chia tay công nhân vì công ty buộc phải đóng cửa. Như vậy, có thể thấy vào những tháng cuối năm gần Tết như thế này mà hàng nghìn người lao động lại mất việc làm khiến cho không chỉ người lao động mà gia đình của họ gặp rất nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, những người lao động trung niên gần tới tuổi nghỉ hưu hay người lao động cao tuổi khi bị mất việc như thế này sẽ rất khó để có thể xin được một công việc mới.
Các doanh nghiệp đã tìm kiếm nhiều biện pháp và áp dụng các giải pháp từ sau dịch đến nay nhằm phục hồi sản xuất và hạn chế rủi ro thấp nhất cho người lao động như sắp xếp thêm ngày nghỉ trong tuần, tổ chức nghỉ thay phiên dài ngày, cắt giảm chi phí không cần thiết và tìm kiếm thêm thị trường mới. Mặc dù vậy nhưng tình trạng các doanh nghiệp sa thải, chấm dứt hợp đồng lao động công nhân viên vẫn diễn ra cục bộ ở nhiều địa phương và chưa có dấu hiệu ngừng giảm.
Trên đây là những nội dung chia sẻ của Công ty Luật TNHH HT Legal VN về những quy định liên quan đến chấm dứt hợp đồng lao động vì lý do kinh tế và thực tiễn hiện nay. Để được tư vấn rõ hơn về vấn đề này và các vấn đề pháp lý khác, vui lòng liên hệ:
CÔNG TY LUẬT TNHH HT LEGAL VN
VP1: 37/12 Hẻm 602 Điện Biên Phủ, P.22, quận Bình Thạnh, Tp. Hồ Chí Minh (Bên cạnh UBND phường 22)
VP2: 207B Nguyễn Phúc Chu, P.15, quận Tân Bình, Tp. Hồ Chí Minh
Email: info@htlegalvn.com
Hotline: 09 6161 4040 – 09 4517 4040
